ارتودنسی ثابت (Fixed orthodontics) متدی درمانی برای رفع ناهنجاری‌های فک و دندان است که توسط متخصص ارتودنسی انجام می‌شود. درمان ارتودنسی که با نصب ابزارهای کشش و جابه‌جایی دندانها شناخته می‌شود، در حالت کلی به دو صورت ثابت و متحرک انجام می‌شود. استفاده از هریک از انواع ارتودنسی صرفا بر اساس شرایط خاص بیمار و همچنین تشخیص متخصص ارتودنسی تعیین می‌شود. در این مقاله قصد داریم تعریفی جامع از ارتودنسی ثابت ارائه دهیم و مهم‌ترین مزایا و معایب این درمان را مورد بررسی قرار دهیم؛ همراه ما باشید.
درمان بیشتر ناهنجاری‌های دندانی و فکی، در بزرگسالی نیازمند ارتودنسی ثابت است.
نقل قول ارتودنتیست دکتر مسعود داودیان درباره ارتودنسی ثابت
فهرست
ارتودنسی ثابت یکی از شاخه‌های تخصصی علم ارتودنسی است که با هدف اصلاح ناهنجاری‌های دندانی و فکی و بهبود اسکلتی در ساختار دهان و صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش درمانی، از اوایل قرن بیستم میلادی به عنوان جایگزین روش‌های متحرک اولیه آغاز شد و به‌سرعت در گروه‌های درمانی دندانپزشکی و تخصصی ارتودنسی به محبوبیت رسید. در تاریخچه ارتودنسی، بنیادی‌ترین پیشرفت در زمینه ارتودنسی ثابت، توسعه سیستم‌های براکت‌های فلزی و سرامیکی بود که امکان اعمال نیروهای دقیق و مستمر بر روی دندانها را فراهم کرد. در دهه‌های 1950 و 1960، با معرفی براکت‌های ثابت، دندانپزشکان توانستند درمان‌های پیچیده‌تر را با نتایج سریع‌تر و بادقت بیشتر انجام دهند. براکت‌ها که به سطح خارجی دندانها چسبانده می‌شوند، با سیم‌های فلزی یا سرامیکی مرتبط شده و در طی دوره درمان، روند حرکت دندانها به سمت وضعیت مطلوب هدایت می‌شود.
طبق آمارهای منتشرشده، حدود 60 درصد از کل درمان‌های ارتودنسی در سراسر جهان به صورت ثابت انجام می‌شود. براساس گزارش‌های سازمان جهانی دندانپزشکی (FDI)، درصد بسیار قابل توجهی از جمعیت‌های مصرف‌کننده در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه، از این روش برای اصلاح ناهنجاری‌های فکی و دندانی بهره‌مند هستند. ارتودنسی ثابت در مقایسه با سایر روش‌های درمانی، می‌تواند نتایج قابل اعتماد و تضمین‌شده‌ای را در رفع مال اکلوژن، کراس بایت، و اوربایت‌های بیش از حد ارائه دهد.
پلاک‌های ثابت ارتودنسی انواع مختلفی دارند که بر اساس نوع طراحی، مواد به‌کاررفته و تکنولوژی ساخت، دسته‌بندی می‌شوند. این تنوع، پاسخگوی نیازهای درمانی مختلف بیماران و ناهنجاری‌های مرتبط است. اگر بخواهیم ارتودنسی ثابت را در یک دسته‌بندی کلی قرار دهیم، میتوان این متد درمانی را در دو گروه اصلی ارتودنسی ثابت مرئی و ارتودنسی ثابت نامرئی قرار داد.
این نوع ارتودنسی رایج‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نوع پلاک‌های ثابت است که شامل براکت‌های فلزی، سرامیکی و نیمه شفاف می‌شود.
براکت‌های فلزی
(Metal Braces)
این براکت‌ها از جنس آلیاژهای استیل ضدزنگ ساخته شده و به دندانها چسبانده می‌شوند. سیم‌های نئودیوم و نیوبیم، همگام با براکت‌ها، نیروی لازم برای حرکت دندانها را فراهم می‌کنند. این نوع ارتودنسی بیشتر در ناهنجاری‌های شدید، مانند مال‌اکلوژن‌های عمودی و اوربایت‌های بیش از حد کاربرد دارد.
براکت‌های سرامیکی
(Ceramic Braces)
این براکت‌ها از مواد سرامیکی شفاف و هم‌رنگ دندان ساخته شده‌اند که ظاهری بسیار طبیعی دارند. براکت‌های سرامیکی برای بیمارانی مناسب است که می‌خواهند درمان ارتودنسی‌شان کمتر قابل‌مشاهده باشد و در ناهنجاری‌های دندانی و فکی خفیف تا متوسط کاربرد دارد.
براکت‌های نیمه شفاف
(Polymer or Clear Braces)
این نوع براکت‌های قابل‌تنظیم، از مواد پلاستیکی یا رزین ساخته شده و اغلب در مواردی که زیبایی برای افراد اهمیت دارد، استفاده می‌شوند.
این دسته از پلاک‌های ثابت، با فناوری‌های جدید و مواد خاص ساخته شده‌اند و ویژگی مهم آنها، در دید نبودن آنها است.
براکت‌های پشت دندانی
(Lingual Braces)
این براکت‌ها بر روی سطح داخلی دندانها (سینوس لترال) نصب می‌شوند و از همین رو قابل‌مشاهده نیستند. کاربرد اصلی این نوع ارتودنسی در ناهنجاری‌های متوسط تا شدید است و برای بیمارانی توصیه می‌شوند که تمایل ندارند از دستگاه ارتودنسی مرئی استفاده کنند.
پلاک‌های ثابت با فناوری اختصاصی
(سیستم‌های مدرن لاینینگ)
تکنولوژی‌های ارتودنسی نامرئی بیشتر در قالب پلاک‌های متحرک و نیمه ثابت ارائه می‌شوند، اما مواردی همچون براکت‌های اسلیک و سرامیکی در قالب ثابت و نامرئی نیز درحال‌توسعه هستند که متمرکز بر کاهش رویت پذیری و افزایش بازدهی درمانی هستند.
هزینه درمان ارتودنسی ثابت تحت‌تأثیر چندین عامل کلیدی قرار دارد که در تعیین قیمت نهایی نقش دارند. شناخت این عوامل کمک میکند تا بیماران و دندانپزشکان به درک بهتر از هزینه‌ها برسند و تصمیم‌گیری مناسب‌تری داشته باشند و در ادامه به عوامل اثرگذار بر قیمت هزینه ارتودنسی خواهیم پرداخت.
| نوع ارتودنسی ثابت | قیمت تقریبی (تومان) | توضیحات |
| براکت‌های فلزی | 90.000.000 | ارزان و رایج |
| براکت‌های سرامیکی(اضافه به ازای هر فک) | 30.000.000 | ظاهر طبیعی، هزینه متوسط |
| براکت‌های لینگوال (اضافه به ازای هر فک) | 15.000.000 | نامرئی |
نوع براکت استفاده‌شده، نقش مهمی در قیمت نهایی درمان دارد. براکت‌های فلزی که قدیمی‌ترین و معمول‌ترین نوع هستند، هزینه مناسب‌تری دارند و دلیل آن تجهیزات ساده‌تر و فناوری قدیمی‌تر است. در مقابل، براکت‌های سرامیکی و لینگوال با فناوری‌های پیشرفته‌تری ساخته شده‌اند و باعث افزایش قابل‌توجه هزینه‌های درمان خواهند شد.
ناهنجاری‌های خفیف و متوسط معمولاً نیازمند مدت زمان کوتاه‌تر و ابزارهای کمتر هستند، در نتیجه هزینه کمتری دارند. اما در ناهنجاری‌های شدید، نیاز به تکنیک‌های تخصصی، ابزارهای خاص و مدت زمان طولانی درمان است و هزینه را افزایش پیدا میکند.
هر چه دوره درمان طولانی‌تر باشد، هزینه کلی نیز بالا می‌رود. درمان‌های طولانی‌مدت، نیازمند مراجعات مکرر، ویزیت‌های تخصصی و ابزارهای مختلف برای درمان هستند.
معمولا هزینه درمان در شهرهای بزرگ و مناطق گران، بیشتر از شهرهای کوچک است. این مورد ارتباط مستقیم با کیفیت خدمات درمانی ارائه شده و استفاده از تجهیزات پیشرفته‌ای دارد که در مرکز درمانی قرار دارد.
در ایران بیمه‌های پایه، هزینه‌های مرتبط با ارتودنسی را پوشش نمی‌دهند و تنها برخی از بیمه‌های تکمیلی، بخشی از این هزینه را پوشش می‌دهند. اما امکان پرداخت قسطی هزینه‌ها در برخی مراکز درمانی باعث می‌شود افراد بیشتری توان انجام این درمان مهم را داشته باشند.
در ادامه به مهم‌ترین تفاوت‌های ارتودنسی ثابت و متحرک خواهیم پرداخت.
| ارتودنسی ثابت | تجهیزات شامل براکت‌ها و سیم‌ها که به شکل دائم روی دندانها چسبانده می‌شود و برای کل دوره درمان در جای خود باقی می‌ماند |
| ارتودنسی متحرک | تجهیزاتی مانند الاینرهای شفاف یا پلاک‌های قابل‌جابه‌جایی به راحتی توسط بیمار از دهان خارج می‌شوند |
| ارتودنسی ثابت | معمولاً برای موارد شدید و ناهنجاری‌های پیچیده، دوره درمان بلندتر و مداوم است |
| ارتودنسی متحرک | دوره درمانی معمولا کوتاه‌تر است (بر اساس پیچیدگی درمان) |
| ارتودنسی ثابت | امکان کنترل دقیق‌تر و اصلاح درستی حرکت دندانها به دلیل اتصال دائم تجهیزات وجود دارد |
| ارتودنسی متحرک | کنترل کمتر است و نیاز است بیمار در استفاده منظم و صحیح دستگاه همکاری کند |
| ارتودنسی ثابت | بیشتر تجهیزات قابل‌مشاهده هستند، هرچند براکت‌های سرامیکی ظاهر طبیعی‌تر دارند |
| ارتودنسی متحرک | غالباً نامرئی هستند و در نتیجه بر زیبایی ظاهری اثر کمتری دارند |
| ارتودنسی ثابت | نیازمند مراقبت ویژه و رعایت بهداشت دهان و دندان است چون پلاک‌ها به صورت ثابت بر روی دندان قرار دارند و ممکن است باعث تجمع مواد غذایی |
| ارتودنسی متحرک | نگهداری آسان‌تر است ولی باید به‌منظور جلوگیری از پوسیدگی و بیماری‌های لثه، تمیز و ضدعفونی شود |
| ارتودنسی ثابت | معمولاً هزینه بالاتری دارد، مخصوصاً در موارد ناهنجاری‌های پیچیده و طولانی‌مدت |
| ارتودنسی متحرک | هزینه کمتر و مناسب برای اصلاحات ساده است |
ارتودنسی ثابت مانند تمام خدمات درمانی دارای نکات مثبت و منفی بی‌شماری است که تنها با درنظرگرفتن دقیق آنها میتوان استفاده از آن را توصیه و یا رد کرد. اگرچه این مورد در صلاحدید درمانگر و با دریافت شرح‌حال دقیق از بیمار میسر است، اما در ادامه برای آشنایی مخاطبان عزیز به مهم‌ترین مزایا و معایب ارتودنسی ثابت خواهیم پرداخت.
1. کنترل دقیق درمانگر بر حرکت دندانها
2. مناسب برای ناهنجاری‌های شدید و پیچیده
3. عدم نیاز به همکاری مداوم بیمار
4. نتایج بسیار موفق
5. قابلیت اصلاح مشکلات فکی و ناهنجاری‌های اسکلتی
6. امکان استفاده در سنین مختلف
7. عدم نیاز به مراقبت‌های پیچیده روزانه
8. درمان سریع‌تر در موارد خاص
9. قابلیت اصلاح فاصله بین دندانها و نامرتبی
10. اثربخشی بالا در موارد اوربایت و کراس‌بایت
1. از نظر ظاهری قابل‌مشاهده است
2. نیاز به مراقبت عالی در بهداشت دهان و دندان دارد
3. احتمال تجمع پلاک و جرم در زیر تجهیزات وجود دارد
4. احساس ناراحتی و درد در روزهای اولیه و تنظیمات وجود دارد
5. امکان پوسیدگی دندان در صورت مراقبت نادرست وجود دارد
6. نیازمند ویزیت‌های مکرر و هزینه‌های بیشتر است
7. احتمال آسیب یا شکستگی تجهیزات در اثر ضربه یا فشار وجود دارد
8. محدودیت در مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها
9. سختی در تمیزکاری و رعایت بهداشت
10. نیاز به اصلاح مجدد در صورت بروز عوارض جانبی
طول درمان با ارتودنسی ثابت یکی از مهم‌ترین مواردی است که بیماران هنگام برنامه‌ریزی و شروع درمان باید به آن توجه کنند. این مدت زمان به عوامل متعددی وابسته است که هر کدام تأثیر قابل‌توجهی بر نتیجه نهایی و تکرار ویزیت‌های درمانی دارند.
عامل اصلی در تعیین طول درمان، شدت و نوع ناهنجاری دندانی و فکی است. ناهنجاری‌های خفیف، مانند نامرتبی‌های جزئی و فاصله‌های کوچک، معمولاً در مدت ۶ ماه تا ۱۲ ماه درمان می‌شوند. درحالی‌که ناهنجاری‌های شدید، مانند کراس‌بایت‌های عمیق، اوربایت‌های شدید، و ناهنجاری‌های اسکلتی، نیازمند دوره‌های درمان طولانی‌تر، معمولا بین ۱۸ تا ۲۴ ماه یا بیشتر هستند.
نوع تجهیزات و تکنولوژی مورد استفاده نیز نقش مهمی در مدت زمان درمان دارد. برای مثال ارتودنسی‌های مجهز به سیستم‌های سریع‌الاثر و فناوری‌های پیشرفته ممکن است درمان را کوتاه‌تر کنند. علاوه بر این، همکاری بیمار در رعایت دستورالعمل‌ها، مانند رعایت رژیم غذایی مناسب، رعایت بهداشت و ویزیت‌های منظم، می‌تواند به کاهش زمان درمان کمک کند.
عوامل دیگری مانند سن بیمار، سلامت لثه و دندان، و میزان رشد فک نیز بر طول دوره درمان مؤثر هستند. کودکان و نوجوانان معمولاً دوره درمان کوتاه‌تری نسبت به بزرگسالان دارند، زیرا ساختار استخوانی آنها سریع‌تر ترمیم می‌شود.
به طور میانگین، طول درمان در انواع مختلف ارتودنسی ثابت به صورت زیر طبقه‌بندی می‌شود
| براکت‌های فلزی و سرامیکی | بین ۱۲ تا ۲۴ ماه |
| براکت‌های لینگوال | حدود ۱۸ تا ۲۴ ماه |
| سیستم‌های سریع‌تر (مانند ارتودنسی نامرئی) | حدود ۱۲ تا ۱۸ ماه |
کاندید مناسب برای ارتودنسی ثابت فردی دارای ناهنجاری‌های دندانی و فکی است که نیازمند اصلاحات دقیق و کنترل شده باشد. این نوع درمان اغلب در مواردی کاربرد دارد که ناهنجاری‌های ساختاری، افزایش ناهمگونی‌های دندانی یا مشکلات فکی و اسکلتی وجود داشته باشد.
در مواردی که فک بالا یا پایین بیش از حد جلو یا عقب قرار گرفته باشد.
مانند ازدحام دندانها، فواصل نامناسب و جمع‌شدگی شدید که نیازمند اصلاح کامل دندانها است.
برای پر کردن فواصل بسیار بزرگ و اصلاح دندانهای جدا شده.
در موارد کراس فیس و دیپ بایت که نیازمند اصلاح ساختاری دقیق هستند.
در بیمارانی که نیازمند اصلاح زوایا و نحوه قرارگیری دندانها هستند.
مانند ناهنجاری‌های فکی، که در کنار ارتودنسی ثابت، درمان جراحی یا فیزیوتراپی هم ممکن است نیاز باشد.
در صورتی دندانها به درستی در کنار هم قرار نگیرند سبب به هم ریختگی و ظاهر نامناسب آنها خواهد شد؛ این مسئله می‌تواند به دلیل کوچک بودن فک و یا بزرگ بودن دندانها و در نتیجه رشد دندانها در محل نامناسب باشد. ارتودنسی ثابت بهترین روش درمان این ناهنجاری است. اگر فضای کافی برای هدایت دندانها در محل صحیح وجود داشته باشد بدون کشیدن دندان و در صورتی که لازم باشد با کشیدن دندان فضای مورد نیاز برای هدایت دندانها ایجاد می‌شود.
به طور طبیعی باید فاصله بین دندانها در حدود 0.5 میلیمتر باشد و در صورتی که این فاصله بیشتر از حد طبیعی باشد لازم است که این فاصله را از بین برد تا دندانها ظاهری زیباتر پیدا کنند.
گاهی اوقات تنها بین دو دندان علی‌الخصوص دو دندان جلویی باشد میتوان این فاصله را از طریق روش‌هایی همانند روکش دندان اصلاح نمود. در صورتی که این فاصله غیر طبیعی بین بیشتر دندانها وجود داشته باشد باید از طریق روش ارتودنسی آن را اصلاح نمود که ارتودنسی ثابت یکی از بهترین روش‌های درمانی است.
در شرایط معمول دندانهای جلویی فک بالا باید در حدود 2 میلیمتر جلوتر از دندانهای جلویی فک پایین باشند؛ اگر این شرایط بر عکس صورت بپذیرد یعنی یک یا چند دندان جلویی فک پایین از دندانهای جلویی فک بالا جلوتر قرار بگیرند، اصطلاحاً کراس بایت قدامی بروز میکند.
همچنین ممکن است که دندانهای عقبی فک پایین کمی جلوتر از دندانهای عقبی فک بالا قرار بگیرند که این حالت غیر طبیعی نیز با نام کراس بایت خلفی شناخته می‌شود. حالت سومی نیز از کراس بایت وجود دارد که در آن دندانهای یک فک به سمت گونه متمایل بوده و در نتیجه دندانهای فک بالا و پایین بر روی هم منطبق نیستند. از آنجا که در کودکی هنوز رشد استخوان فکها کامل نشده است، بهترین زمان درمان کراس بایت با ارتودنسی است.
همپوشانی شدید دندانهای جلویی از نظر عمودی را دیپ بایت می نامند. در واقع فاصله عمودی دندانهای جلویی دو فک را اصطلاحاً اوربایت می‌نامند. حال اگر اوربایت بسیار شدید بود و در واقع همپوشانی عمودی دندانهای جلویی فک بالا و پایین زیاد باشد، دیپ بایت نامیده می‌شود.
در افرادی که با دیپ بایت مواجه هستند، به مرور زمان لبه‌های بالایی دندانهای جلویی فک پایین با پشت دندانهای بالایی برخورد کرده و به مرور می‌تواند مشکلات جدی را به همراه داشته باشد و باید در زمان مناسب از طریق ارتودنسی ثابت درمان شود.
همانطور که پیش‌تر گفته شد در حالت طبیعی در هنگام بستن دهان و قرار دادن فکها بر روی هم باید دندانهای جلویی فک بالا کمی جلوتر و بر روی دندانهای جلویی فک پایین قرار بگیرد.
در صورتی که دندانهای بیمار دچار ناهنجاری اپن بایت باشد، در هنگام قرار دادن فکها بر روی هم، دندانهای جلویی به هم نمی‌رسند و فاصل دارند. این ناهنجاری بسیار جدی بوده و در هنگام غذا خوردن و صحبت کردن برای بیمار مشکلاتی را به همراه دارد. یکی از بهترین روش‌های درمانی اپن بایت، ارتودنسی ثابت است.
مراقبت‌های پس از درمان با ارتودنسی ثابت، اهمیت بسیار زیادی در تثبیت نتایج دارند و مانع از بروز دوباره‌ی ناهنجاری‌ها خواهند شد. در ادامه راهکارهای علمی و جامع برای تضمین پایداری نتایج و حفظ سلامت دهان و دندان ارائه می‌شود.
متخصص ارتودنسی پس از اتمام درمان معمولا استفاده از نگهدارنده‌های متحرک یا ثابت را تجویز می‌نماید. نگهدارنده‌های متحرک باید به صورت منظم و طبق دستور استفاده شوند تا باعث تثبیت موقعیت دندانها شده و مانع از برگشت آنها به وضعیت اولیه شوند.
استفاده منظم از دهان‌شویه‌های ضدباکتری و مراقبت‌های بهداشتی، باعث کاهش پلاک، التهاب لثه و پوسیدگی می‌شود. همچنین بیماران لازم است پس از هر وعده‌غذایی از مسواک و نخ دندان استفاده کنند.
در مدت زمان پس از ارتودنسی، از مصرف غذاهای چسبناک، سخت و دارای ذرات برنده جلوگیری کنید، زیرا ممکن است نگهدارنده یا دندانها آسیب ببینند و نتیجه درمان به خطر بیفتد.
ویزیت‌های دوره‌ای (هر ۶ ماه یا طبق توصیه پزشک) ضروری است تا سلامت دهان، وضعیت نگهدارنده و تثبیت دندانها بررسی و در صورت نیاز تغییراتی انجام شود.
بیماران لازم است در نظر داشته باشند که در صورت مشاهده التهاب، قرمزی یا خونریزی، سریعاً به متخصص خود مراجعه کنند. درمان سریع التهاب، پایداری نتایج را تضمین میکند و از بروز مشکلات بعدی جلوگیری می‌نماید.
عادات مضر مانند جویدن ناخن، فشاردادن زبان یا دندانها، می‌تواند منجر به برگشت حرکات دندانها شود. آموزش صحیح و کنترل این عادت‌ها، نقش مهمی در دوام نتیجه درمانی خواهد داشت.
سن مناسب برای ارتودنسی ثابت غالباً پس از تکمیل رشد دندانها و فک است، اما این سن بسته به نوع ناهنجاری و شرایط فرد متغیر است. معمولاً سن مناسب بین ۷ تا ۱۸ سال است، بازه زمانی که دندانهای دائمی رشد کامل کرده‌اند و ساختار استخوانی به پایداری مطلوب رسیده است.
در دوران نوجوانی، به سبب رشد فعال استخوان فک، اصلاحات فکی بهتر و سریع‌تر انجام می‌شود.
در سنین پس از ۷ سالگی، وقتی دندانهای دائمی جایگزین دندانهای شیری می‌شوند، درمان مؤثرتر است.
در سنین نوجوانی و جوانی، پایداری اصلاحات بیشتر است، زیرا ساختارهای استخوانی و لثه هنوز درحال‌رشد و سازگاری هستند.
بهترین زمان، مخصوصاً در سنین نوجوانی است، زیرا هر دو فک و دندانها درحال‌رشد هستند و اصلاح هم‌زمان امکان‌پذیر و مؤثرتر است.
اگرچه درمان در بزرگسالی نیز امکان‌پذیر است، اما ممکن است طولانی‌تر و نیاز به تکنیک‌های خاص‌تر داشته باشد. در این سنین پوکی‌استخوان و کاهش الاستیسیته لثه‌ها می‌تواند اثرات منفی بر نتیجه درمان داشته باشد.
به دلیل اغلب بودن دندانهای شیری و نارسایی رشد، درمان کمتر موفق است و نیازمند بررسی دقیق است.
پس از 25 سالگی رشد استخوان‌ها متوقف شده و اصلاحات فکی دشوارتر و زمان‌برتر است، البته با انجام روش‌های جراحی و تکنیک‌های خاص، امکان‌پذیر است، ولی نیازمند برنامه‌ریزی اختصاصی است.
در مجموع، هر چه سن درمان نزدیک به دوره رشد فعال باشد، نتایج سریع‌تر و پایدارتری حاصل می‌شود، اما با برنامه‌ریزی مناسب، درمان در هر سنی امکان‌پذیر است. پیشنهاد می‌شود هر زمان که ناهنجاری در وضعیت فک و دندان مشاهده شد به متخصص ارتودنسی مراجعه شود.
وجه تمایز بین ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک در پلاک متحرک و اجزای ثابت است. در درمان به روش ارتودنسی متحرک، بیمار قادر خواهد بود تا برای غذا خوردن و مسواک زدن پلاک متحرک را از دهان خارج کرده و مجدداً جایگذاری نماید اما این امکان در ارتودنسی ثابت وجود ندارد. در واقع هرگونه جابه جایی و تغییر در تنظیمات ارتودنسی ثابت تنها توسط متخصص ارتودنسی صورت می‌پذیرد.
لازم به ذکر است که از ارتودنسی متحرک برای بیمارانی که در سن رشد بوده و استخوان فک و دندان آنها در حال رشد است، بیشتر استفاده می‌شود. علت این امر انعطاف‌پذیری و تغییرپذیری در فک و دندان کودکان است. همچنین در دورانی که به اصطلاح به آن دوران دندانی مختلط گفته می‌شود و ترکیبی از دندانهای شیری و دائمی در دهان کودک وجود دارد لازم است از ارتودنسی متحرک استفاده شد تا فضای لازم برای رشد سایر دندانهای دائمی باقی بماند.
نکته بسیار مهم در رابطه با تفاوت‌های این دو روش ارتودنسی، میزان تاثیرگذاری آن است؛ ارتودنسی ثابت می‌تواند در درمان هر نوع ناهنجاری دندانی از خفیف تا شدید بسیار موثر باشد.
از سویی دیگر ارتودنسی متحرک به دلیل امکان خارج نمودن از داخل دهان به شدت به میزان همکاری بیمار بستگی دارد و معمولاً در درمان ناهنجاری‌های خفیف تا متوسط استفاده می‌شود.
در نهایت فقط متخصص ارتودنسی است که با توجه به سن بیمار و نوع ناهنجاری، بهترین نوع ارتودنسی را پیشنهاد می‌دهد.
در صورتی که نمود ظاهری براکت‌های ارتودنسی بر روی دندانها سبب شده است که در انجام درمان ارتودنسی خود دچار تردید شده باشید، بهتر است در رابطه با استفاده از ارتودنسی نامرئی که اصلاً قابل مشاهده و تشخیص نیست با متخصص ارتودنسی خود مشورت کنید. ارتودنسی نامرئی علاوه بر اینکه اصلاً نمود ظاهری ندارد، متحرک بوده و استفاده ساده‌تری نیز دارد.
در صورتی که میزان ناهنجاری‌های دندانی شما چندان شدید نباشد و شرایط استفاده از این روش ارتودنسی را داشته باشید، متخصص ارتودنسی درمان ارتودنسی نامرئی را برایتان آغاز میکند.
ارزیابی اولیه متخصص ارتودنسی: ارزیابی اولیه‌ای که توسط متخصص ارتودنسی انجام می‌پذیرد به جهت بررسی مشکلات و سایر بیماری‌ها انجام می‌شود. در واقع دندانپزشک شما می‌بایست این اطمینان را داشته باشد که دندانها و فک شما در وضعیت سالمی قرار دارند و سپس اقدام به انجام ارتودنسی نماید. اگر چنین نبود از شما می‌خواهد تا ابتدا به یک دندانپزشک مراجعه کنید و اقدامات اصلاحی درمانی خود را پیش از انجام ارتودنسی انجام دهید.
مشاوره و ارائه روش‌های درمانی مناسب: در جلسه مشاوره و معاینه کامل نمونه‌ای از دستگاهها و تجهیزات ارتودنسی و بریس‌ها به بیمار نشان داده خواهد شد و در این مرحله زمان قرارگیری بریس‌ها بر روی دندان مشخص خواهد شد.
رادیوگرافی دندان: در عکس OPG دید بهتر و وسیع‌تری را از وضعیت قرارگیری دندانها و همچنین ریشه دندانها و فک بیمار در اختیار پزشک شما قرار می‌دهد.
تصویرسازی رایانه‌ای: در این ارزیابی متخصص ارتودنسی برای درمان می‌تواند طرح درمان مناسب را تهیه کرده و میزان تاثیر یک روش درمانی را در فرم صورت و تقارن فک بررسی نماید.
عکس‌برداری قبل و بعد از درمان: در این ارزیابی متخصص ارتودنسی برای درمان، عکس‌هایی را قبل و بعد از ارتودنسی از صورت و دندانها تهیه میکند تا میزان پیشرفت و حرکت دندانها و اثر آن بر شکل صورت را بررسی کند.
قالب‌گیری و تهیه مدل: در مرحله پس از معاینه اولیه متخصص ارتودنسی از دندانها قالبی را تهیه میکند تا بتواند از این قالب موقعیت و وضعیت هر دندان را تشخیص دهد.
معاینه کامل بیمار: در این معاینه تمامی سوالات بیمار پاسخ داده خواهد شد و پزشک هزینه تقریبی برای درمان را ارزیابی و به بیمار اعلام میکند و بر اساس پیش بینی خود زمانبندی را برای درمان اعلام کرده و در پرونده پزشکی بیمار تمامی تصاویر و قالب ها ثبت می شوند.
قرار دادن بریس در دهان: در این مرحله از درمان ارتودنسی ثابت تجهیزات مربوط به ارتودنسی در دهان و بر روی دندان جایگذاری شده و براکت‌ها بر روی دندان چسبانده می‌شوند. در این مرحله تمام مسائل مربوط به جایگاه براکت‌ها، نوع براکت و انتخاب سیم پوشش داده می‌شود.
جلسات تنظیم براکت ها : در این مرحله از درمان ارتودنسی ثابت براکت‌ها تنظیم شده و پیشرفت بدست آمده در طول درمان بررسی می شود. جلسات تنظیم براکت‌ها به مدت 10 الی 15 دقیقه و در فاصله‌های 8 الی 10 هفته‌ای (با توجه به نوع ناهنجاری دندانی بیمار) زمانبندی می‌شود.
پایان درمان ارتودنسی ثابت و خارج کردن بریس‌ها: خارج کردن براکت‌ها مرحله پایانی ارتودنسی ثابت است و متخصص ارتودنسی در این مرحله اقدام به برداشتن براکت‌ها از روی دندان بیمار میکند. پس از ارتودنسی متخصص ارتودنسی اقدام به جرم‌گیری دندان بیمار کرده و همچنین تجویز فلوراید تراپی میکند. تصویر قبل از ارتودنسی به بیمار نشان داده خواهد شد تا تغییرات لبخند و چهره خود را در آن ببیند و لبخند جذاب فعلی را با قبل از ارتودنسی مقایسه کند.
توجه داشته باشید که شاید به ظاهر تا به اینجا درمان به اتمام رسیده باشد، ولی یکی از مهم‌ترین بخش‌های درمان با ارتودنسی ثابت، استفاده از نگهدارنده و یا ریتینر است که سبب باقی ماندن نتیجه حاصل از ارتودنسی ثابت خواهد شد. در واقع مرحله بعد از پایان ارتودنسی ثابت (استفاده از ریتینر یا نگهدارنده)، جهت حفظ نتیجه تغییر موقعیت دندانها، مرحله بسیار مهمی است. لازم به ذکر است که عموماً استفاده از نگهدارنده‌ها پس از پایان درمان ارتودنسی ثابت الزامی می‌باشد.
ارتودنسی ثابت برخلاف ارتودنسی متحرک در سه بعد فضایی موقعیت دندانها را اصلاح میکند.
نقل قول دکتر داودیان درباره مزیت ارتودنسی ثابت نسبت به ارتودنسی متحرک
کشیدن دندان در ارتودنسی بسته به نظر متخصص ارتودنسی است که پس از معاینه و ویزیت اولیه ارتودنسی این تشخیص داده خواهد شد که ارتودنسی با کشیدن دندان و یا ارتودنسی بدون کشیدن دندان انجام می شود.
کشیدن دندان در ارتودنسی دندان نیش را شامل نخواهد شد و در بیشتر موارد دندان آسیای کوچک در فک بالا و پایین در صورت تشخیص دندانپزشک متخصص ارتودنسی کشیده می شود. البته کشیدن دندان به عواملی همچون سن بیمار هم وابسته است.
دندانها به طور معمول، طی هر جلسه درمان ارتودنسی حدود نیم میلی متر حرکت دارند در صورت کشیدن دندانها فضای خالی ناشی از کشیدن دندان به مرور زمان پر خواهد شد. پس از درمان ارتودنسی این فضاهای خالی جای خود را به دندانهای مرتب خواهند داد.
در طول درمان ارتودنسی فشار های مداومی توسط ارتودنسی ثابت و یا ارتودنسی متحرک، به دندانها وارد شده و دندانها برای قرارگیری در جایگاه مناسب خود بارها جابه جا شده‌اند.
از این رو ممکن است دندانها در فک به ثبات نرسیده باشند در نتیجه برای نگهداری و ثابت نگهداشتن دندانها در جای استانداردشان نیاز به استفاده از نگهدارنده‌ها می‌باشد.
نگهدارنده‌ها دارای دو نوع نگهدارنده ثابت و نگهدارنده متحرک می‌باشد که با توجه به فرم دهان و دندان هر یک از بیماران در لابراتور ساخته شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. رتینر مانند دستگاه‌های ارتودنسی چندان آزار دهنده نیستند و استفاده از آنها بسیار آسان‌تر است.
نگهدارنده‌های ثابت در واقع سیم فلزی انعطاف پذیری است که با نوار پلیمری سفید رنگ در قسمت داخلی دندانها قرار گرفته و به آنها متصل می‌شوند.
به دلیل نصب ثابت این سیم فلزی به این دستگاه، نگهدارنده ثابت گفته می‌شود. استفاده از نگهدارنده‌های ثابت عموماً به جهت درمان فاصله بین دندان، علی الخصوص در فک بالا و رفع بی نظمی در فک پایین می‌باشد.
1- در طول مدت درمان ارتودنسی فشارهایی به طور مداوم به دندان ها از طریق دستگاه ارتودنسی مانند براکت ارتودنسی وارد می شود تا دندان ها را در جایگاه استاندارد خود نگهداری نماید. برای استقرار دندان ها در جایگاه خود و سازگاری با بافت جدید می بایست از نگهدارنده ها برای این منظور اسفاده کرد.
2- از آنجایی که دندانها در جایگاه جدیدی قرار گرفته اند، تمایل به بازگشت در موقعیت قبلی وجود دارد.
3- در صورتی که ارتودنسی در کودکان صورت گرفته باشد، به دلیل رشد استخوانی و فکی احتمال جا به جایی دندان ها وجود دارد. به همین منظور استفاده از رتینر واجب و ضروری می باشد.
طول دوره نگهداری بسته به میزان ناهنجاری و سن هر بیمار متفاوت بوده و بسیاری از مواقع پزشک متخصص ارتودنسی تجویز میکند که این دوره استفاده از نگهدارنده ارتودنسی باید همیشگی باشد. اما به طور میانگین طول درمان پلاک‌های نگهدارنده متحرک یک سال و پلاک‌های نگهدارنده ثابت چند سال می‌باشد که باز هم برای افراد مختلف متفاوت می‌باشد.
پس از پایان دوره درمان ارتودنسی ثابت و استفاده از نگهدارنده ها هم چنان احتمال تغییر در جایگاه دندان ها وجود دارد و این طبیعت بدن آدمی می باشد. اما همواره برای جلوگیری از تغییر جایگاه دندانها پس از ارتودنسی، استفاده از نگهدارنده‌ها می‌تواند خاطر شما را اطمینان بخشد. در برخی موارد استفاده از نگهدارنده‌ها به طور دائمی اما تنها در هنگام خواب برای افراد تجویز می‌شود.
دقت کنید که دوره استفاده از نگهدارنده ارتودنسی به معنای پایان درمان ارتودنسی نیست بلکه در حفظ نتایج ارتودنسی نقش اساسی دارد. هرگونه سهل انگاری و بی‌توجهی در این دوره موجب می‌شود تا درمان شما به هدر رفته و برخی از مشکلات دندانی مجدد برگشت داشته باشند و یا حتی نیاز به ارتودنسی مجدد وجود داشته باشد، پس باید دوره بعد از ارتودنسی ثابت جدی گرفته شود.
باید به صورت منظم نکات مهم در استفاده از نگهدارنده ثابت رعایت شود. هر سه ماه یکبار و یا در بازه زمانی تعیین شده از سوی متخصص ارتودنسی باید مورد بررسی قرار گرفت تا اگر پلاک‌های نگهدارنده مشکلی داشتند نواقص آنها بر طرف شود.
ویدیو را حتماً مشاهده کنید تا اهمیت رعایت نکات مهم استفاده از نگهدارنده بعد از ارتودنسی ثابت را دریابید.
در این مقاله به ارتودنسی ثابت پرداختیم و مهم‌ترین مزایای استفاده از آن را بر شمردیم. ارتودنسی ثابت یکی از انواع قدیمی ارتودنسی است که هنوز برای درمان‌های پیچیده و انحرافات شدید بهترین متد درمانی است و مورد استفاده قرار می‌گیرد. بر اساس آمارهای رسمی، استفاده از ارتودنسی ثابت با نرخ بسیار بالایی در موفقیت درمان همراه است و از این منظر می‌تواند بهترین راه‌حل برای رفع انحرافات فک و دندان باشد. باتوجه‌به تأثیرات بسیار زیاد ارتودنسی در سلامت دهان و فک، انجام این درمان لازم است در بهترین مراکز درمانی و توسط بهترین متخصصین انجام شود.
لازم به ذکر است که طول درمان ارتودنسی ثابت به نوع ناهنجاری و مشکل فک و دندان بیمار وابسته است اما به طور میانگین حدود 2 سال این درمان به طول می‌انجامد. در طول دوره درمان بیمار می‌بایست تقریباً ماهی یک بار به متخصص ارتودنسی، مراجعه کند. جالب است بدانید که سن بیمار هم از موارد مهم و تاثیرگذار درطول درمان است و هر چقدر که سن بیمار کمتر باشد سرعت جابه‌جایی دندانها در او بیشتر خواهد بود.
ممکن است بیمار در اوایل درمان ارتودنسی درد داشته باشد که از شدت این درد طی زمان کاسته خواهد شد و بیمار می‌تواند با مصرف مسکن در اوایل دوره درمان مخصوصاً هفته اول از شدت درد ارتودنسی بکاهد؛ به طور کلی در زمان مراجعه به مطب متخصص ارتودنسی در زمان سفت کردن سیم‌های ارتودنسی کمی احساس درد طبیعی بوده و جای نگرانی نیست.
در صورتی که ساکن مناطق شمالی تهران همانند نیاوران، اقدسیه، زعفرانیه، جردن، شریعتی، میرداماد، پاسداران و سایر محله‌های این مناطق هستید و قصد مراجعه به یک متخصص ارتودنسی در شمال تهران را دارید، می‌توانید به کلینیک ارتودنسی دکتر داودیان مراجعه کرده و جهت انجام ارتودنسی ثابت اقدام نمایید.
آدرس: تهران، شریعتی، بین میرداماد و ظفر، خیابان منظرنژاد،ساختمان پزشکان منظرنژاد،طبقه 3، واحد 11
علاوه بر مناطق شمالی تهران، دکتر داودیان در غرب تهران نیز شعبه دیگری از کلینیک تخصصی ارتودنسی دارد و در نتیجه اگر ساکن مناطقی همانند صادقیه، ستارخان، مرزداران،جنت آباد، سعادت آباد یا حتی کرج هستید، شما می‌توانید برای دریافت مشاوره حضوری و نیز انجام ارتودنسی به شعبه ستارخان کلینیک ارتودنسی دکتر داودیان مراجعه کنید.
آدرس: تهران، خیابان ستارخان، بین خیابان شادمهر و بهبودی، ساختمان پزشکان ستارخان، طبقه ۵
دیدگاه ها
تمامی حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به دکتر داودیان است. © 1404
سلام من دوماهه ارتودنسی رو شروع کردم و با دکتر خودم به مشکل برخوردم و ایشان حاضر به ادامه همکاری با بنده نمیباشد البته بعد از اینکه فهمیدم دکتر من دکتری عمومی دندانپزشکی دارد.دندانهای جلوی من مقداری به عقب اومده.وامروز میخواد براکت ها رو برداره و من 1 آبان باید برم سربازی .آیا این رویه برای من مشکل ساز نخواهد بود ؟ آیا دوباره بعد از دو ماه آموزشی سربازی من میتونم درمان ارتودنسی شروع کنم؟لطفا جواب بدین چون خیلی سردرگم شدم…
سلام،
ارتودنسی ثابت درمانی تخصصی است که در حیطه آموزه های همکاران محترم دندانپزشک عمومی نمی باشد. توصیه می گردد پیش از باز نمودن دستگاهها نسبت به معاینه و بررسی دقیق نزد یک ارتودنتیست اقدام نمایید.
با سپاس،
دکتر مسعود داودیان،
من خیلی درباره ارتودنسی دندان بررسی و تحقیق کردم ولی دقیقا نمیدونم چه روشی برای من مناسب هستش!
ارتودنسی ثابت بهتره یا ارتودنسی متحرک… اصلا از کجا باید تشخیص بدهیم؟
امکانش هست من را راهنمایی بفرمایید؟
سلام دوست عزیز بهترین روش ارتودنسی تنها به تشخیص متخصص ارتودنسی و بر اساس نوع ناهنجاری و شدت آن تعیین می شود. لازم است به صورت حضوری وضعیت دندان های شما بررسی شود تا روش مناسب را تعیین کنیم.