لب شکری و درمان ارتودنسی

متخصص ارتودنسی

دکتر مسعود داودیان

لب شکری چیست؟

یک نوع ناهنجاری مربوط به صورت است که قسمت هایی از صورت که لب بالا و دهان را قبل از تولد به هم متصل نمی کند و کودکان با شکاف لب به دنیا می آید. این نوع شکاف ها ممکن است در سقف دهان یا کام کودک نیز اتفاق بیوفتد. این عارضه در اوایل رشد جنین بر اثر عوامل ژنتیکی یا محیطی به وجود می آید.

به ترک لب بالا شکاف لب و به ترک سقف دهان شکاف کام می گویند. این عارضه دارای شدت ها و انواع مختلفی است که بیشتر عوامل ژنتیکی بر روی جنین تاثیر می گذارد.

پیشگیری از لب شکری

در زمانی که مادر در دوران بارداری از داروهای خواب آور، سیگار و یا الکل استفاده می کنند و یا اینکه از کمبود فولیک اسید رنج می برند احتمال اینکه کودک آن ها به لب شکری ابتلا شوند افزایش می یاد.همچنین برخی از مادران باردار به دلیل بیماری هایی از قبیل سرع از داروهای خاصی استفاده میکنند پس حتما مد نظر داشته باشید که در این خصوص با پزشک خود مشورت کنید چرا که عارضه شکاف کام در ماه دوم بارداری ایجاد خواهد شد و در این شرایط یا می بایست داروها قطع شوند و یا تحت کنترل پزشک مصرف شوند.

برای پیشگیری از لب شکری همچنین میتوانید از مارچوبه استفاده کنید مارچوبه منبعی غنی از آهن است و میتواند از بروز بیماری لب شکری در فرزند شما پیشگیری کند.

البته به این موضوع هم توجه داشته باشید که  نوزادانی که به لب شکری دچار هستند این بیماری به صورت موروثی به آنان منتقل شده است و احتمال لب شکری شدن این نوزادان حدودا 33% است.

تشخیص لب شکری در سونوگرافی

البته که لب شکری یکی از بیماری های موروثی نوزادان به شمار می رود اما امروزه با پیشرفت علم می توان بسیاری از بیماری ها و ناهنجاری ها را تشخیص داد، برای تشخیص لب شکری میتوان از طریق سونوگرافی سه بعدی اقدام کرد دقت داشته باشید زوجهایی که از این بیماری موروثی در بین خود یا اقوامشان دارند می بایست نسبت به این موضوع دقت عمل بیشتری داشته باشند و حتما برای انجام سونوگرافی سه بعدی اقدام کنند.

کودکانی که به شکاف لب یا لب شکری دچار هستند می توانند دندان های مرتب و منظمی داشته باشند. و تمامی درمان های دندانپزشکی به راحتی و همانند افراد عادی انجام می گیرد. البته زمانی این افراد می توانند دندان های سالم و منظمی داشته باشند که به هنگام درآمدن دندان های شیری کودکان بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنند. تغذیه درست و استفاده از فلوراید تضمینی برای سلامت دندان هاست.
برای از بین بردن عارضه لب شکری در افراد باید از جراحی پلاستیک استفاده کرد. اما نکته مهمی که باید در نظر بگیرید این است که تمامی اقدامات ارتودنسی برای ردیف کردند دندان ها باید قبل از جراحی پلاستیک لب آغاز شود.

لب شکری چه مشکلاتی را برای کودکان به وجود می آورد؟

مشکلات دندانی:

در افراد لب شکری دندان ها معمولا به درستی رشد نمی کنند. رشد دندان ها ممکن است ناقص باشد یا در موقعیت درست خود قرار نگیرند. نامرتبی دندان ها ظاهر کودک را تحت تاثیر قرار داده و مشکلات ارتودنسی بیشتری برای آنان به وجود می آورد.

مشکل جویدن:

نا مرتبی دندان ها همواره مشکلات جویدنی را برای بیماران به وجود می آورد. از شایع ترین مشکلاتن این است که مواد غذایی و یا مایعات ممکن است از دهان به بینی برگردد. برای برطرف کردن این مشکل پروتز های طراحی کردند که موجب می شوند تا مایعات به سمت معده جریان پیدا کنند. تا زمانی که مشکل لب شکری برطرف نشد می توانید از این پروتز استفاده کنید.

مشکلات گفتاری:

شکاف لب سبب می شود تا کودک نتواند واضح صحبت کند. تو دماغی صحبت کردن این افراد از مشکلات گفتاری آنان است.
از عوارضی که لب شکری دارد می توان به سرماخوردگی‌های مکرر، گلو درد، عفونت گوش و مشکلات لوزه و آدنوئید (لوزه سوم) اشاره کرد. افرادی که لب شکری هستند مایعات در گوش میانی تجمع می کنند که احتمال عفونت گوش را افزایش می دهد. در صورت عدم درمان احتمال دارد تا بیمار برای همیشه ناشنوا شود.

آیا لب شکری با ارتودنسی درمان می شود؟

در کودکانی که به لب شکری دچار هستند بهترین زمان برای درمان بین سه تا شیش ماهگی است که توسط جراحی صورت می گیرد. برای جراحی باید جراح ارتودنسی کرانوفاشیال و یک تیم متخصص حضور داشته باشد.
کودکانی که با لب شکری به دنیا می آیند معمولا از مشکلات دندانی بیشتری بهره مند هستند به همین دلیل باید معاینات منظم ارتودنسی را انجام دهند. داشتن دندان اضافی، کم بودن تعداد دندان ها نسبت به افراد عادی، باریک بودن فک بالا و کج بودن دندان ها از مشکلاتی است که توسط ارتودنسی باید درمان شود. چرا که مراقبت و تمیز کردن دندان های نامرتب بسیار سخت است و احتمال پوسیدگی در آن ها افزایش پیدا می کند.
به طور کلی بیماران تا سن 21 سالگی که تحت درمان شکاف لب هستند، باید مراقبت های ارتودنسی را هم انجام دهند. زمانی که همه دندان های بیمار رشد کرد آنگاه از طریق ارتودنسی دندان ها را مرتب می کنند. در برخی از افراد که لب شکری یک بریدگی در لثه جلویی دارند، نیاز به جراحی و پیوند استخوان دارند که باید توسط متخصص ارتودنسی و جراحان شکاف انجام دهند. علاوه بر این ممکن است افراد لب شکری برای هم ترازی فک به جراحی ارتودنسی نیاز داشته باشند.

درمان ارتودنسی در افراد لب شکری چند مرحله دارد؟

افرادی که درمان لب شکری را انجام می دهند باید تحت درمان ارتودنسی نیز قرار بگیرند. مراحل درمان ارتودنسی برای افراد لب شکری به چهار مرحله تقسیم می شود.

1. دوره نوزادی و قبل از جراحی ارتودنسی.

بین 3 تا 6 ماهگی بهترین زمان برای جراحی و درمان لب شکری نوزادان است. متخصص ارتودنسی کرانوفاشیال با استفاده از ابزار ارتودنسی نوزادی برای درمان شکاف کام یا لب اقدام می کنند.

2. مراقبت های لازم دندان های شیری.

ابتدا وضعیت استخوان کودک مورد بررسی و معاینه قرار می گیرد تا مطمئن شوند که کودک می تواند پیوند استخوان انجام دهد. در سن 8 تا 9 سالگی درمان آغاز شده و تا ده سالگی ادامه پیدا می کند. برای آنکه دندان کودک به خوبی روی هم قرار بگیرند باید فک را پهن کرد. برای ترمیم بافت استخوانی از بین رفته باید جراحی پیوند استخوان انجام شود.

3. مراقبت های لازم در دوره دندانی مختلط زمانی که هم دندان شیری هم دندان دائمی رشد کرده اند.

در سن 12 تا 13 سالگی که دندان های دائمی کودک رشد کرده اند برای مرتب سازی آن ها باید از بریس های ثابت استفاده کنند.

4. درمان در زمانی که دندان های دائمی رشد کرده اند.

برای درمان اصلاح قوس دندانی از جراحی برش استخوان استفاده می کنند. برای جراحی باید حتما سن بیمار 18 سال باشد تا نتیجه موفقیت آمیز باشد.

ارتودنسی کرانوفاشیال چیست؟

یکی از گرایش های ارتودنسی، کرانوفاشیال است. بیماری هایی که بر اثر نقض های مادرزادی مانند لب شکری یا شکاف کام هستند توسط این افراد انجام می گیرد. برای آنکه درمان به خوبی انجام شود باید متخصص ارتودنسی کرانوفاشیال با متخصصین گفتار درمانی، دندانپزشک اطفال، جراح گوش و حلق و بینی، جراح دهان و جراح پلاستیک در ارتباط باشد تا یک برنامه درمانی موفق انجام شود. متخصص ارتودنسی کرانوفاشیال روند رشد فک را ارزیابی می کنند تا درمان های غیر جراحی تغییر موقعیت فک را انجام دهند.