ارتودنسی متحرک

ارتودنسی متحرک یکی از انواع پرطرفدار روش های ارتودنسی به منظور ایجاد زیبایی ظاهری و مرتفع نمودن ناهنجاری های ساختار دندان ها و استخوان فک است. ارتودنسی متحرک به دلیل کاهش محدودیت های کاربردی و توانایی تنظیم توسط بیمار در طول دوره درمان، طرفداران بسیار زیادی داشته و یکی از روش های مناسب با قابلیت رعایت بهداشت دهان و دندان در انواع مختلف درمان های ارتودنسی به شمار می آید. به منظور آشنایی بیشتر و بهتر با طول دوره درمان، تجهیزات مختلف، هزینه و روش درمان ارتودنسی متحرک با ما همراه باشید.

ارتودنسی متحرک چیست؟

ارتودنسی متحرک یکی از انواع روش های مورد استفاده در مجموعه روش های درمانی و زیبایی مربوط به خدمات دندانپزشکی است. این روش با نظر نهایی ارتودنتیست و بسته به شرایط بالینی بیمار انتخاب شده و در بیشتر موارد جهت ایجاد نظم دهی در رویش، قرارگیری دندان ها و هدایت رشد فک (ارتوپدی فک) در دوران کودکی و نوجوانی، اجرا خواهد شد.

ایجاد نظم دهی در رویش و قرارگیری دندان ها

همانطور که پیشتر نیز گفته شد؛ ارتودنسی متحرک یکی از مهمترین و اصلی ترین درمان های کاندید شده در سنین کودکی و نوجوانی بوده و بیشترین بازدهی و رضایت بخشی حاصل از درمان را در دوران رشد فک و دندان ها (دوران کودکی و نوجوانی) به دنبال خواهد داشت. انعطاف پذیری بسیار زیاد دندان های کودک و نوجوان، یکی از دلایل اصلی و تاثیرگذار در ثمردهی این نوع از درمان ارتودنسی بوده و فشار آزاردهنده ای بر ساختار دندان و فک اعمال نخواهد نمود.

هدایت رشد فک

یکی دیگر از موارد کاربرد ارتودنسی متحرک در مجموعه درمان های ارتودنسی، هدایت رشد فک و یا اصطلاحا ارتوپدی فک در سنین کودکی و نوجوانی است. انحرافات فکی، جلو بودن فک پایین و عقب بودن فک پایین، از جمله موارد اصلی و کاندید دریافت درمان های ارتودنسی متحرک به شمار می آیند.

آغاز درمان با استفاده از ارتودنسی متحرک

نخستین و اصلی ترین مرحله به منظور اجرای درمان های ارتودنسی مراجعه به متخصص ارتودنسی و انجام معاینات پیش از درمان است. در این مرحله بیمار به شکل کامل توسط دندانپزشک معاینه و پس از انجام بررسی های کامل، کاندید درمان با ارتودنسی متحرک خواهد شد. شایان ذکر است که تمامی مراحل درمان، روش های موثر در حفظ نظافت، اصول مراقبت های اولیه و ثانویه و شرایط استفاده از این روش درمانی نیز در همان جلسه توسط ارتودنتیست به بیمار ارائه خواهد شد.

انواع تجهیزات مورد استفاده در ارتودنسی دندان به شکل متحرک

ارتودنسی متحرک دندان نیز مانند سایر درمان های ارتودنسی، احتیاج به دستگاه و تجهیزات مخصوص و متناسب با وضعیت دندان، فک و شرایط آناتومیک بیمار داشته و با استناد به سفارش ارتودنتیست پس از قالب گیری و تعیین روش های درمانی اولیه، توسط لابراتوارها و آزمایشگاه های ساخت تجهیزات و دستگاه های ارتودنسی تهیه و در اختیار بیمار قرار خواهند گرفت. تجهیزات اصلی این روش درمانی عبارتند از:

ارتودنسی نامرئی

ارتودنسی نامرئی از جمله تجهیزات و درمان های پرطرفدار ارتودنسی متحرک در جمعیت کاربران است. امروزه ورود و گسترش انواع مختلف دستگاه های مورد استفاده به منظور کاهش محدودیت های کاربردی و نامرئی بودن دستگاه ها و تجهیزات ارتودنسی، توانسته است مشکلات سابق در این زمینه را مرتفع نموده و بسیاری از افراد کاندید روش های مختلف ارتودنسی را به آغاز درمان سوق دهد. ارتودنسی با استفاده از پلاک های شفاف، پلاک نامرئی، ارتودنسی نامرئی، ارتودنسی شفاف در اصطلاح عامیانه و اینویزالاین Invisalign در اصطلاح علمی و تخصصی نامیده می شود.

این سبک از ارتودنسی متحرک، از پلاک های شفاف و تلقی شکل و براکت های لینگوال تشکیل یافته و به طرز موثری قادر به درمان و مرتفع نمودن مشکلات، ناهنجاری ها و بدشکلی های دندان و استخوان فک خواهد بود. یکی از ویژگی های بسیار مهم این سبک از ارتودنسی، امکان تعویض مداوم پلاک ها و نظافت آن ها با استفاده از وسایل مخصوص است. با اینکه بیشترین موارد استفاده از ارتودنسی نامرئی مربوط به مراجعین کودک و نوجوان است؛ اما هیچ منع و محدودیتی در درمان بزرگسالان با این روش وجود نداشته و نتایج رضایت بخشی نیز در انتهای درمان حاصل شده است. در این روش از ارتودنسی متحرک، پلاک های شفاف به آسانی مانند قالب سطح دندان ها را پوشانده و توسط براکت به سقف دهان و قسمت پشتی دندان ها متصل خواهد شد. شلوغی ترتیب دندان ها (Crowding)، دندان های با فاصله (Spacing)، کراس بایت (Cross bite)، اوربایت (Overbite) و اپن بایت (Open bite) از مهمترین موارد کاندید درمان با ارتودنسی نامرئی محسوب می شوند.

مزایای ارتودنسی نامرئی

• پلاک های شفاف این نوع از ارتودنسی قابلیت تعویض دو هفته یکبار را داشته و به راحتی از دهان خارج خواهد شد.

• یکی از مزایا و ویژگی های مثبت ارتودنسی شفاف، نامرئی بودن پلاک ها و قابلیت استفاده از آن در تمامی شرایط برای تمامی افراد است.

• امکان استفاده از مسواک، نخ دندان و رسیدگی به نظافت دهان و دندان در طول دوره درمان با ارتودنسی نامرئی یکی دیگر از مزایای آن است.

• اعمال فشار کم و تحریک ناچیز در سطح دندان ها، گونه و داخل دهان نیز از مهمترین مزایای استفاده از ارتودنسی نامرئی به شمار می آید.

• هدگیر

یکی دیگر از تجهیزات و دستگاه های مورد استفاده در طول درمان با ارتودنسی متحرک، هدگیر است. این وسیله به عنوان یک عامل کمک کننده در کنار سایر تجهیزات مورد استفاده قرار گرفته و بیشترین کاربرد را در مرتفع نمودن ناهنجاری های فکی به خود اختصاص خواهد داد. این وسیله قادر به هدایت و تغییر وضعیت دندان ها، فک و ساختار آن ها بوده و هیچگونه محدودیت کاربردی به منظور فعالیت های روزانه برای کاربران نخواهد داشت.

در مورد هدگیر ارتودنسی بیشتر بدانید.

• وسیع کننده کام

یکی دیگر از مهمترین تجهیزات مورد استفاده در سیستم ارتودنسی متحرک، وسیع کننده کام است. این وسیله از دو تکه فلزی تشکیل شده و توسط پیچ تنظیم کننده ای قادر به افزایش فضای داخل کام در فک بالای بیمار است. این وسیله در قسمت داخل دهان قرار گرفته و به هیچ عنوان قابل روئیت نخواهد بود. این وسیله به وسیع تر شدن فضای داخل کام کمک نموده و ناهنجاری های مربوط به این نواحی را برطرف خواهد نمود.

• فضا نگهدار متحرک

فضا نگهدار نیز یکی دیگر از مهمترین تجهیزات مورد استفاده در پیشگیری از رویش و رشد ناصحیح دندان های دائمی پس از افتادن دندان های شیری است. فضا نگهدار نیز مانند سایر تجهیزات مورد استفاده در فرایند ارتودنسی متحرک به هیچ عنوان قابل روئیت نبوده و کمک شایان ذکری به کاهش اثرات نامطلوب ناشی از رویش ناصحیح دندان ها خواهد نمود.

تفاوت ارتودنسی ثابت و متحرک

ارتودنسی ثابت یکی دیگر از انواع درمان های ارتودنسی بدون محدودیت سنی و نیاز به خارج کردن مداوم از دهان است.

ارتودنسی متحرک به منظور پیشگیری و درمان بهم ریختگی های جزئی مورد استفاده قرار گرفته و ارتودنسی ثابت در مواردی با بی نظمی و بهم ریختگی های پیشرفته مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

ارتودنسی متحرک در اکثر مواقع به منظور برطرف نمودن ناهنجاری های دندانی فکی در کودکان و نوجوانان و متقابلا ارتودنسی ثابت با هدف مرتفع نمودن این مشکلات در بزرگسالان مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

وسایل و دستگاه های ارتودنسی ثابت به هیچ عنوان قابلیت خروج از دهان را نداشته و احتیاج به رسیدگی بیشتر نسبت به بهداشت دهان و دندان خواهند داشت.

سن مناسب اقدام به ارتودنسی متحرک

یکی از مهمترین پارامترهای تاثیرگذار در کسب موفقیت و رضایت ناشی از روند درمان، در نظر گرفتن سن متقاضی و بیمار کاندید دریافت کننده درمان ارتودنسی در انواع مختلف آن از جمله ارتودنسی به شکل متحرک است. نتایج حاصل از تحقیقات علمی و پژوهش‌های انجام شده در این زمینه نشان داده است که نتایج حاصل از انواع مختلف ارتودنسی به ویژه ارتودنسی متحرک در دوران کودکی و نوجوانی از میزان عنایت بخشی بیشتری نسبت به دوران بزرگسالی برخوردار بوده و عوارض پس از درمان کم تری را نمایان نموده است. یکی از مهمترین دلایل ثمردهی بیشتر درمان ارتودنسی در سنین کودکی، رشد ناکامل استخوانهای فک و امکان تغییر اندازه در قسمت های مختلف فک بالا و پایین به واسطه اعمال فشار و شکل گیری بهتر توسط دستگاه ها و تجهیزات مورد استفاده در این نوع از خدمات درمانی و زیبایی دندان پزشکی است. ارتودنسی متحرک با اعمال فشاری بسیار کمتر از  ارتودنسی ثابت قادر به ایجاد تئاتر مطلوب در رویش، رشد و چینش دندان های بیمار بوده قادر به ایجاد هدایت رشد فک نیز می باشد.  با این وجود همچنان هیچ گونه محدودیت قطعی و مشخصی به منظور درمان ارتودنسی در بزرگسالان وجود نداشته و با توجه به وضعیت آناتومیک فک و دندان های بیمار،  در هر سن و سال قابل اجرا می باشد.

به شکل کلی به دلیل وجود دندانهای شیری و دائمی در دهان ( اصطلاحاً دندان‌های مخلوط)، سن هفت تا ده سالگی، به عنوان زمان طلایی انجام ارتودنسی متحرک‌ برای کودکان در نظر گرفته شده و از ریسک بسیار بالایی به منظور ثمردهی رضایت بخشی در این زمینه برخوردار می باشد.

طول دوره درمان در ارتودنسی متحرک چه مدت است؟

یکی از سوالات رایج و پرتکرار در خصوص اقدام به ارتودنسی متحرک در کودکان و بزرگسالان، مدت زمان طول دوره درمان و استفاده از دستگاه ها و تجهیزات مورد نیاز در این روش درمانی است. پیش از پاسخگویی قطعی به این سوال باید توجه داشت که تعیین دقیق مدت زمان طول دوره درمان توسط ارتودنتیست و در نخستین جلسه مراجعه بیمار به وی اعلام خواهد شد.  طول دوره درمان ارتودنسی متحرک به عوامل و پارامترهای مختلفی مانند سن بیمار، جنسیت بیمار،  میزان بی نظمی و به هم ریختگی دندان ها، نحوه هدایت و رشد استخوان فک، میزان پیشرفت درمان مورد نظر پس از اقدامات اولیه و بسیاری از عوامل دیگر داشته و در فاصله زمانی ۶ ماه تا یک سال تخمین زده می شود. باید در نظر داشت که در موارد ویژه و پیچیده درمانی، مدت زمان درمان بیش از یکسال میزان افزایش یافته و احتیاج به پیگیری و همکاری مداوم بیمار خواهد داشت.

باید ها و نباید های ارتودنسی متحرک

;یکی از مهم ترین موارد درمان با ارتودنسی متحرک، برطرف نمودن بی نظمی و به هم ریختگی های دندانی به شکل افقی است.  جلاد و ناهنجاری های مربوط به فک بالا در مراجعین کودک و بزرگسال یکی دیگر از موارد بسیار مهم به منظور اقدام به ارتودنسی متحرک به شمار می آیند. متقابلا ناهنجاریهای شدید فکی به ویژه فک پایین،  مشکلات مربوط به بی نظمی دندانها در سنین بالا و بی نظمی های ناشی از چرخش دندان، از جمله موارد ممنوعه و غیر قابل درمان با این نوع از ارتودنسی محسوب می‌شوند.

آیا ارتودنسی متحرک دردناک است؟

یکی دیگر از سوالات رایج به ویژه در جمعیت کودکان متقاضی انجام این روش از درمان ارتودنسی، دردناک بودن فرآیند درمان است.  در پاسخ به این سوال می توان گفت، استفاده از دستگاه ها و تجهیزات مختلف به دلیل اعمال فشار و ایجاد تغییر در ساختار استخوان فک و دندان ها در طی ۳ تا ۵ روز اول نسبتاً دردناک و آزاردهنده بوده و احتیاج به صبر و حوصله فراوان خواهد داشت. استفاده از مسکن های تجویز شده توسط دندانپزشک و اجتناب از خارج سازی مداوم دستگاه‌ها، بهترین راهکار پیشگیرانه از گسترش درد در روزهای آتی درمان به شمار می آیند.

مزایای ارتودنسی متحرک

 یکی از مهم ترین و اصلی ترین مزایای استفاده از ارتودنسی متحرک، قابلیت جابجایی و خارج نمودن دستگاه های این روش از درمان ارتودنسی به منظور تمیز کردن دندان ها و پیشگیری از بروز پوسیدگی های دندانی در طول دوره درمان است.

 این روش از درمان ارتودنسی به عنوان محرک رشد دندان در کودکان زیر ۱۰ سال بوده و تاثیر بسیار زیادی در ایجاد نظم و سازماندهی دندان‌ها خواهد داشت.

 یکی دیگر از مزایای بسیار مهم درمان با این روش،  عدم نیاز به چسب دندانپزشکی به منظور تثبیت براکت ها و کاهش ریسک ابتلا به حساسیت های دندانی، پوسیدگی ها و مشکلات احتمالی ایجاد شده به دنبال این فرایند است.

  تنظیم پلاک متحرک ارتودنسی در طول دوره درمان با ارتودنسی توسط خود بیمار یکی دیگر از  مزایای بسیار مهم این روش درمانی بوده و نیازی به مراجعه مداوم بیمار به ارتودنتیست نخواهد داشت.

 ریسک ابتلا به آسیب های دندانی، درد و ناراحتی های آزاردهنده در این روش بسیار کمتر از سایر روش های درمانی از جمله ارتودنسی ثابت است.

معایب ارتودنسی متحرک

 یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین معایب استفاده از این روش درمانی، سهل انگاری و بی توجهی به ادامه درمان روزهای نخست به دلیل قابلیت جابجایی و خروج دستگاه ها از دهان بیمار است.

 استفاده از این روش به منظور جابجایی و تغییر جهت رشد چند دندان بعد نبوده و نتیجه ثمربخشی به دنبال نخواهد داشت.

 بروز مشکلات گفتاری و تلفظی یکی دیگر از مشکلات و معایب استفاده از ارتودنسی متحرک به شمار می آید.

عدم قابلیت استفاده از این روش درمانی در مرتفع نمودن ناهنجاری های مربوط به فک پایین و برهم ریختگی های دندانی ناشی از چرخش دندان ها از دیگر معایب ارتودنسی به روش متحرک به شمار می آید.

نگهدارنده و یا ریتینر ارتودنسی

گهدارنده و یا ریتینر ارتودنسی وسیله ای به منظور حفظ ثبات دندان های بیمار پس از پایان یک دوره کامل درمان با ارتودنسی متحرک است. این وسیله به منظور کمک به بازسازی کامل استخوان های دندان، شکل گیری و تغییر وضعیت ایجاد شده و پیشگیری از بازگشت آنها به موقعیت اولیه توسط ارتودنتیست برای بیمار تجویز شده و از مهمترین تجهیزات تکمیل‌کننده درمان ارتودنسی به شمار می‌آید. ریتینر ارتودنسی دندان با اعمال یک نیرو و فشار خارجی در اندازه مطلوب منجر به اثبات موقعیت جدید دندان ها در جایگاه خود شده و مانع از بازگشت شکل اولیه و بی نظمی دندانها پیش از آغاز درمان خواهد شد.  مدت زمان استفاده از ریتینر و یا نگهدارنده ارتودنسی کاملاً متفاوت بوده و بسته به وضعیت تغییر شکل دندان، استخوان فک، سرعت پیشرفت درمان و شرایط آناتومیک بیمار توسط ارتودنتیست مشخص و در جلسه اول درمان به بیمار اطلاع داده خواهد شد.

مراقبت های اولیه و ثانویه پس از ارتودنسی متحرک

 یکی از مهمترین پارامترهای تاثیرگذار در سرعت روند درمان و کسب نتایج مطلوب، اطلاع از اصول مراقبت های اولیه و ثانویه و رعایت تمامی این موارد در طول دوره درمان و پس از اتمام آن است.  از این رو توصیه می شود:

 هنگام ورزش و یا فعالیت بدنی سنگین دستگاه ارتودنسی را از دهان خارج نمایید.

 به هنگام صرف وعده های غذایی به ویژه غذاهای داغ، جامد، سفت و رنگی، دستگاه ارتودنسی را از دهان خارج نمایید.

 از گاز گرفتن و یا جویدن غذاهای سفت و اشیا اجتناب نمایید.

  استعمال دخانیات را به حداقل ممکن کاهش دهید.

 به منظور حفظ نظافت دستگاه ارتودنسی، رعایت بهداشت دهان و دندان و پیشگیری از بروز پوسیدگی های دندانی، سدهای دندانی و سایر مشکلات مشابه، به منظور شستشوی دستگاه ارتودنسی متحرک از محلول مخصوص شستشو استفاده نمایید.

 از دستگاه ارتودنسی در محیط های مرطوب، گرم و آلوده اجتناب نمایید.

هزینه های ارتودنسی دندان متحرک

 متاسفانه یکی از دغدغه های رایج پیش از اقدام به درمان ارتودنسی در جمعیت متقاضیان، میزان هزینه‌های پرداختی به منظور این درمان است.  پیش از هر چیزی باید توجه داشت که هیچ یک از خدمات درمانی و زیبایی دندانپزشکی از جمله روش های مختلف ارتودنسی تحت پوشش بیمه های درمانی قرار نداشته و به شکل کامل به عهده متقاضی می باشد.  تعیین و تخمین هزینه ها و مبالغ قابل پرداخت به‌ منظور ارتودنسی متحرک بسته به پارامترهای مختلفی کاملا متفاوت بوده و توسط دندانپزشک ارتودنتیست به بیمار اطلاع داده خواهد شد. عوامل تاثیر گذار در هزینه ارتودنسی عبارتند:

 مدت زمان دوره درمان

 دستگاه ها و تجهیزات مورد استفاده در طول دوره درمان

 درمان های جانبی مانند جراحی

 میزان بی نظمی و به هم ریختگی ساختار دندان ها

 وضعیت آناتومیک فک بیمار

 میزان دستمزد متخصص ارتودنسی

کلام آخر

ارتودنسی دندان متحرک یکی از انواع روشهای ارتودنسی دندان در جمعیت کودکان و بزرگسالان است. روش درمانی به منظور پیشگیری و مرتفع نمودن مشکلات و ناهنجاری‌های استخوان فک و بی نظمی رویش دندان ها انجام شده و به منظور دستیابی به نتایج مطلوب احتیاج به جلسات درمانی پیوسته، رعایت کردن نکات مراقبتی اولیه و ثانویه و مراجعات مداوم بیمار به دندانپزشک خواهد داشت.