درمان های جراحی و غیر جراحی کوچک بودن فک بالا

متخصص ارتودنسی

دکتر مسعود داودیان

کوچک بودن فک بالا یکی از مشکلات رایج و نامطلوب در حوزه درمان و پیشگیری از بروز ناهنجاری های استخوانی-فکی از مجموعه درمان های ارتودنسی دندان است.  این عارضه به دلایل متفاوتی ایجاد شده و از درمان های مختلفی با استفاده از ابزارهای ارتودنسی و یا روش های جراحی برخوردار می باشد. به منظور آشنایی بیشتر با عوامل ایجاد کننده و درمان های شایع این مشکل با ما همراه باشید.

کوچک بودن فک بالا چیست؟

کوچک بودن فک بالا، پیش درآمد بسیاری از مشکلات شایع در بزرگسالی و دوران بلوغ است. این عارضه در سنین کودکی آغاز شده و به دلیل ایجاد فضای محدود و ناکافی به منظور رویش و رشد دندان های دائمی، منجر به ایجاد بدشکلی های استخوانی-فکی و ساختار دندان ها در سنین بزرگسالی خواهد شد. تشخیص و درمان زودهنگام و به موقع این عارضه اهمیت بسیار زیادی داشته و از بروز مشکلات و آسیب های غیرقابل جبران، پیشگیری موثر خواهد نمود.

در حالت طبیعی فک بالا دارای اندازه و عرضی بیشتر از فک پایین بوده و در صورت بستن دهان، دندان های فک بالا، سطح بیرونی دندان های فک پایین را پوشش خواهند داد. تنگی، کوچک بودن و رشد ناقص ساختار فک بالا و قرارگیری دندان های فک بالا در سطح داخلی دندان های فک پایین، حالتی غیر طبیعی و نامطلوب در ساختار استخوان فک و دندان های دائمی است. رشد ناقص و نامناسب، از مهمترین دلایل تنگی و کوچک بودن فک بالا به شمار می آید.

عوارض کوچک بودن فک بالا چیست؟

یکی از مهمترین و اصلی ترین عوارض ناشی از کوچک بودن و تنگی فک بالا، ایجاد ظاهر نامطلوب و ناخوشایند در ساختار فک، رویش نامناسب دندان ها و افزایش ریسک تخریب، سایش و شکستگی در دندان های هر دو فک، بویژه فک بالا است. به شکل کلی میتوان گفت مهمترین و اصلی ترین عوارض ناشی از تنگی فک بالا عبارتند از:

• تغییرات ظاهری نامطلوب
• کاهش اعتماد به نفس و اثرات مخرب روحی روانی
• شکل گیری ناصحیح و درهم ریختگی ساختار دندان های فک بالا و پایین
• افزایش ریسک پوسیدگی زودهنگام دندان ها
• افزایش ریسک ابتلا به دردهای صورتی
• اختلالات گوارشی مانند مشکل در جویدن و بلع
• اختلالات تکلمی و تلفظی
• مشکلات تنفسی خفیف تا شدید

عوامل ایجاد کننده تنگی فک بالا

مهمترین و اصلی ترین عوامل ایجاد کننده تنگی فک بالا عبارتند از:

• تنفس طولانی مدت دهانی به دلایل مختلفی مانند آلرژی، سینوزیت و …
• مشکلات ژنتیکی و وراثتی
• رشد محدود و ناکافی استخوان های فک بالا
• ضربه و فشارهای شدید گونه
• مکیدن بیش از حد انگشت و پستانک در دوران کودکی

درمان های رایج کوچک بودن فک بالا چیست؟

در حالت کلی روش های درمان و پیشگیری از ایجاد مشکلات جدی تر به دنبال کوچک و یا تنگ بودن فک بالا، به دو شکل روش وابسته به جراحی و روش غیر وابسته به جراحی برای بیماران انجام خواهد شد.

روش جراحی

این نوع از درمان، یکی از مهمترین روش های درمانی کوچک بودن فک بالا، بویژه در بزرگسالان است. در این روش، ساختار نامناسب فک بوسیله متد های جراحی برطرف خواهد شد.

روش غیر جراحی

این روش از درمان کوچک بودن فک بالا و تنگی کام، طرفداران بیشتری داشته و به عنوان خط اول درمان توسط متخصص ارتودنتیست انجام خواهد شد. در این روش از درمان تنگی فک بالا بسته به وضعیت آناتومیک استخوان های فک متقاضی و بسیاری از پارامترهای دیگر، یکی از روش های ارتودنسی توسط متخصص انتخاب شده و انجام خواهد شد. رایج ترین ابزار و روش های منتخب در این درمان عبارتند از:

گسترش دهنده فک بالا

از این وسیله به منظور افزایش تحریک رشد استخوان فک بالا و اصلاح چینش دندان ها به دلیل کوچک بودن و تنگی فک بالا استفاده خواهد شد.

دستگاه های ارتوپدی

این نوع از ابزارهای مورد استفاده به منظور درمان کوچک بودن فک بالا از انواع مختلفی مانند chin cup و یا دستگاه Reverse chin cupبرخوردار بوده و معمولا در سنین کودکی مورد استفاده قرار خواهند گرفت. اهداف اصلی استفاده از این ابزار عبارت اند از:

ایجاد تناسب رشدی در فک بالا و پایین

کاهش رشد فک پایین

افزایش و تحریک رشد فک بالا

سن مناسب درمان کوچک بودن فک بالا

به شکل کلی سن مناسب درمان های مختلف ارتودنسی بویژه مشکلات و ناهنجاری های استخوانی-فکی، در سنین کودکی بوده و مطلوب ترین نتیجه ممکن را به دنبال خواهد داشت. اما باید توجه داشت که محدودیت جدی و قطعی در خصوص منع انجام روش های درمانی این چنینی در بزرگسالان وجود نداشته و در شرایط خاص، تمامی اقدامات مربوط به این درمان در سنین بزرگسالی نیز انجام خواهد شد. از اینرو یکی از توصیه های بسیار مهم و تاثیرگذار در خصوص پیشگیری و درمان کوچک بودن فک بالا رسیدگی زودهنگام و به موقع به منظور اثربخش بودن درمان های جراحی و غیرجراحی درمان کوچک بودن فک بالا است. مراجعه به موقع جهت چکاب وضعیت دندان ها و رشد استخوان های فک در کودکان دارای سابقه خانوادگی و مشکلات ارثی در این زمینه توسط دندانپزشک متخصص ارتودنتیست از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده و یکی از اصول بسیار مهم در پیشگیری از بروز مشکلات جدی در بزرگسالی به شمار می آید.

هزینه درمان تنگی فک بالا

پیش از هر چیزی باید ذکر نمود که هزینه های مربوط به درمان جراحی و غیرجراحی تنگی و کوچک بودن فک بالا، تحت پوشش هیچ یک از بیمه های درمانی نبوده و بر عهده متقاضی خواهد بود. هزینه کلی درمان تنگی فک بالا، بسته به پارامترهای مختلفی مانند نوع درمان کاندید شده، سن بیمار، احتیاج و یا عدم نیاز به درمان های ضروری پیش از اقدام اصلی و انتخاب کلینیک درمانی کاملا متفاوت خواهد بود. هزینه های مربوط به این درمان در نخستین جلسه مشاوره بیمار توسط دندانپزشک مشخص شده و به وی اطلاع داده خواهد شد.

اهمیت پیگیری و مراجعه منظم به دندانپزشک

پیش از هر چیزی باید توجه داشت که مراجعه منظم و پیگیری های توصیه شده پس از انجام و اتمام درمان اصلی از اهمیت بسیار زیادی در پیشگیری از بروز مشکلات ثانویه برخوردار بوده و ریسک نتیجه بخش بودن درمان را به حداکثر ممکن افزایش خواهد داد.

پیش از اقدام به درمان های جراحی و غیرجراحی تنگی و کوچک بودن فک بالا حتما با یک دندانپزشک متخصص ارتودنتیست مشورت نموده و در صورت وجود هرگونه مشکل، بیماری زمینه ای و یا ژنتیکی، پزشک خود را مطلع نمایید.

درباره درمان کوچک بودن فک بالا ویدئو زیر را مشاهده کنید