2018-05-28
برگشت درمان ارتودنسی
در صورتیکه بیمار نگهدارنده ارتودنسی را به درستی مورد استفاده قرار ندهد، دندانهای او ممکن است حتی بعد از چند روز دچار بازگشت قابل ملاحظه ای به وضعیت کج و نامرتب پیشین شوند که به آن برگشت ارتودنسی می گویند. در این صورت معمولا چاره ای جز درمان مجدد در غالب موارد نیست که طبیعتا مستلزم صرف وقت و هزینه زیادی از سوی بیمار می گردد.
در اغلب موارد درمان ارتودنسی نتیجه درمان برای اکثر مراجعین رضایت بخش و مطلوب است. در مباحث مربوط به برگشت درمان ارتودنسی تغییرات دندانی مرتبط با افزایش سن و رشد بعنوان برگشت درمان ارتودنسی طبقه بندی نمی‌شوند. این تغییرات دندانی عمدتا چند سال بعد از درمان ارتودنسی بطور ناچیز اتفاق می‌افتد. عمده مشکلاتی که بعنوان برگشت درمان ارتودنسی مطرح است آنهایی هستند که در طی شش ماه پس از باز کردن دستگاههای ثابت ارتودنسی خود را نشان می‌دهند.
تراژدی زمانی کامل می شود که بدانید دندانها و انساج نگهدارنده آنها نمی توانند نیروهای ارتودنسی را برای مدت طولانی بدون عارضه تحمل کنند. به این مفهوم که با انجام ارتودنسی دوباره ریسک عوارضی نظیر تحلیل ریشه، تحلیل استخوان و تحلیل لثه اطراف دندانها به طور قابل ملاحظه ای افزایش می یابد. بنابراین به بیماران ارتودنسی عموما توصیه می گردد درمان ارتودنسی را تا حد امکان یکبار و تنها یکبار به طور درست و صحیح انجام دهند. در این رابطه مراجعه به متخصص ارتودنسی مجرب (و نه دندانپزشک عمومی) و دقت در استفاده از ریتینر های پس از ارتودنسی از اهمیت بارزی برخوردار است.
به منظور جلوگیری از برگشت درمان ارتودنسی بایستی موارد زیر رعایت گردد :
- دقت متخصص ارتودنسی
- همکاری بیمار در استفاده از وسایل ارتودنسی
- فاکتورهای مرتبط با رشد طبیعی بیمار
در حالت عمومی اگر درمان به روش صحیح و توسط پزشک متخصص ارتودنسی انجام پذیرد،امکان برگشت درمان ارتودنسی به شدت کاهش می یابد. هدف متخصص ارتودنسی این نیست که تمامی دندانها را با اجبار و با اعمال نیرو در محل ثابتی نگه دارد بلکه این هماهنگی اجزاء است که باعث حفظ یک دندان در یک موقعیت می‌شود که در‌‌نهایت توسط این اجزاء یعنی دندانها، استخوان فک، عضلات و بافت‌های نرم ناحیه صورت میگیرد.
اگر بیمار به توصیه متخصص ارتودنسی بعد از درمان اهمیت ندهد و نگهدارنده ارتودنسی را از دهان خارج کند احتمال بازگشت ارتودنسی افزایش می‌یابد. بهترین راه درمان برگشت ارتودنسی مدیریت زودهنگام است، یعنی هرچه زودتر متوجه برگشت ارتودنسی بشویم اصلاح این مشکل به‌مراتب ساده‌تر خواهد بود.
عوامل موثر در برگشت درمان ارتودنسی
- برگشت مشکلات فکی: این برگشت درمان ارتودنسی در بیمارانی که درمانشان در دوره بلوغ و یا قبل از بلوغ انجام می شود مشهود است،چرا که با ادامه رشد منفی ناهنجاری های فک و دندان مجددا خود را نمایش می دهند.این حالت برای اشخاصی اتفاق می افتد که دارای فک پایین جلو آمده هستند و فک الگوی رشد مشخصی را طی کرده است و در اغلب اوقات با بهترین درمان هم خطر برگشت وجود دارد.برای این افراد پزشک متخصص ارتودنسی به والدین بیمار این موارد را یادآوری میکند و با در نظر گرفتن این مورد درمان ارتودنسی را شروع میکند.
- برگشت نامرتبی دندان ها : در حالتی که بیمار برای کشیدن دندان در ارتودنسی مقاومت میکند و درمان ارتودنسی بدون کشیدن دندان اتفاق می افتد احتمال بروز این مشکل بعد از ارتودنسی زیاد است. در این حالت متخصص ارتودنسی تجویز کشیدن دندان و یا جراحی فک را میکند.
- باز شدن فضا : این برگشت درمان ارتودنسی در افرادی که دندان های خود را می کشند اتفاق می افتد.در این حالت با توجه به باز شدن فضای دهان و دندان و شکل و اندازه طبیعی دندان درمان مجدد یا با استفاده از درمان های بازسازی اندازه طبیعی دندان توصیه می شود.
- دندان قروچه : این برگشت درمان ارتودنسی از طریق نیروهای مربوط به روی هم ساییدن دندانها رخ می دهد و فک پایین را رو به جلو حرکت می‌دهد و فشار زیادی را به دندانهای بالا وارد میکند. فشار مداوم روی قوس دندانهای بالا باعث جابجایی دندانها و نامرتب شدن آنها می‌شود. بسیاری از افراد بدون این که خود متوجه باشند، هنگام خواب دندان قروچه می کنند.
- ژنتیک : در این برگشت درمان ارتودنسی ژنتیک باعث کج و نامرتب شدن دندانها در دوران بزرگسالی می‌شود.
- دندان غایب: در حالتی که یک یا چند دندان به هر دلیلی از دست برود جای خالی که در اثر غایب شدن دندان ایجاد می شود ممکن است باعث برگشت ارتودنسی و نامرتب شدن دندان ها شود.
- سن: سن از دیگر عوامل برگشت ارتودنسی است که با افزایش آن میتواند باعث حرکت دندان های پیشین شود.
عوامل موثر در جلوگیری از برگشت درمان ارتودنسی
- خارج کردن هسته میوه در خارج از دهان و استفاده از گوشت یا پوره میوه
- جلوگیری از عاداتی نظیر جویدن ناخن و مداد
- نگهداری صحیح از پلاک های ارتودنسی و جلوگیری از وارد شدن ضربه به آن
- نگهداری پلاکهای متحرک در داخل آب در صورت عدم استفاده به منظور جلوگیری از تغییر حجم
- دقت لازم در زمان مسواک زدن برای جلوگیری از صدمه به سیم و براکت
- جلوگیری از وارد شدن ضربه به دهان در طول درمان ارتودنسی
راه درمانی برای برگشت درمان ارتودنسی
برای حفظ درمان ارتودنسی بایستی از نگهدارنده ها استفاده شود.نگهدارنده ها توسط متخصص ارتودنسی با توجه به آناتومی منحصر به فرد دهان هر بیمار و وضعیت دندان های وی تجویز می شود.نگهدارنده های جدید به طور سفارشی ساخته می شوند تا به خوبی روی دندان ها قرار بگیرند.
برای حفظ درمان ارتودنسی بایستی از نگهدارنده ها استفاده شود.نگهدارنده ها توسط متخصص ارتودنسی با توجه به آناتومی منحصر به فرد دهان هر بیمار و وضعیت دندان های وی تجویز می شود.نگهدارنده های جدید به طور سفارشی ساخته می شوند تا به خوبی روی دندان ها قرار بگیرند.
این نگهدارنده های برای برگشت درمان ارتودنسی دارای انواع مختلفی به شرح زیر است
- ریتینر هالی : این ریتنر از جنس فلز و آکریلیک است. این ریتنر در سقف دهان و در پشت دندان های پایینی قرار میگیرد و سیمی دارد که اجازه نمیدهد تا دندان های بالا کج شوند.
- ریتینراسیکس: ریتنر اسیکس بهترین نوع نگهدارنده است و به دلیل اینکه به صورت سفارشی برای دندان ها قالب گیری می شود و به شکل نامرئی است به درستی بر روی دندان ها قرار میگیرد و باعث حفظ نظم دندان ها می شود، همچنین پلاک نگهدارنده Essix نامرئی است و به راحتی برای هم کودکان و هم افرارد بزرگسال استفاده می شود.
- نگهدارنده ثابت : نگهدارنده ثابت نتیجه ارتودنسی را 100% تضمین میکند و به پشت دندان های فک پایین میچسبد. نصب نگهدارنده ثابت و همچنین برداشتن آن توسط متخصص ارتودنسی انجام میگیرد و در صورت شل شدن یا تغییر در آن باید به پزشک متخصص ارتودنسی مراجعه شود.
روش استفاده از نگهدارنده در برگشت درمان ارتودنسی
بیمار پس از ارتودنسی می بایست به طور مداوم از نگهدارنده ها استفاده کند و اینکه تا کی می بایست بیمار از این دستگاه ها استفاده کند تشخیص پزشک متخصص ارتودنسی است . نگهدارنده ها بهترین و ساده ترین روش هایی هستند که از برگشت ارتودنسی جلوگیری میکنند.
